Ο κύριος στόχος αυτού του έργου ήταν να αναπτυχθούν ολοκληρωμένες στρατηγικές για τη βελτίωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας κατά τη διάρκεια της πανδημίας και να χρησιμοποιηθούν οι υπάρχοντες πόροι για να επιτευχθούν τα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη. Ο σχεδιασμός βασίστηκε στις οδηγίες για τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας που ανέπτυξε ο ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας 2003). Η μελέτη ανάλυσης αναγκών ταυτοποίησε τις πληθυσμιακές ομάδες οι οποίες κινδύνευαν από την επιδείνωση της ψυχικής υγείας: ψυχιατρικοί ασθενείς, ασθενείς με COVID-19 και οι οικογένειές τους, ομάδες υψηλής ευαλωτότητας όπως οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά και οι χρόνιοι ασθενείς και, τέλος, οι επαγγελματίες της υγείας. Στη συνέχεια, ακολουθήθηκε μια διαδικασία αξιολόγησης των αναγκών για να επιλεγούν οι δράσεις για την παροχή της βέλτιστης φροντίδας. Κατά τη διάρκεια μιας περιόδου δύο μηνών (Μάρτιος-Απρίλιος 2020) συγκεντρώθηκαν και αξιολογήθηκαν ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα μέσω ομάδων εστίασης και ερευνών. Μετά τη συλλογή, ανάλυση και δημοσίευση των δεδομένων σε διεθνή περιοδικά με κριτές, η διεπιστημονική ομάδα σχεδίασε και υλοποίησε τα προγράμματα παρέμβασης προσαρμοσμένα στις ανάγκες των προαναφερθεισών ομάδων. Όλα τα μέλη της ομάδας συμμετείχαν στις προσπάθειες ευαισθητοποίησης της κοινότητας για την ψυχική υγεία μέσω δημοσιεύσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, podcasts, videos στο YouTube και συνεντεύξεων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Όταν όλοι οι άλλοι πολίτες προσπαθούν να αποφύγουν πάση θυσία την επαφή με τους νοσούντες από Covid-19, οι επαγγελματίες υγείας είναι αναγκασμένοι να φροντίζουν καθημερινά ασθενείς, ερχόμενοι αντιμέτωποι με τον κίνδυνο νοσήσουν και οι ίδιοι. Η φροντίδα σοβαρά πασχόντων ασθενών απαιτεί τεράστια αποθέματα ενέργειας τα οποία σε εποχές κρίσεων όπως είναι η πανδημία είναι εύκολο να εξαντληθούν. Στο πλαίσιο αυτό, η Α΄Ψυχιατρική Κλινική δημιούργησε ένα πρωτόκολλο υποστήριξης των εργαζομένων του Γ.Ν. Παπαγεωργίου, σύμφωνα με το οποίο μπορούν να απευθυνθούν για οποιοδήποτε πρόβλημα αντιμετωπίζουν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, είτε διά ζώσης, είτε διαδικτυακά, είτε διά τηλεφώνου, ώστε να έχουν άμεση κάλυψη των αναγκών τους κατά προτεραιότητα. Επιπλέον, δημιουργήθηκε μία σελίδα κοινωνικής δικτύωσης για την ευαισθητοποίηση, την ενημέρωση και τη διατήρηση της συνεκτικότητας.
Ένα σύντομο εκπαιδευτικό πρόγραμμα με βάση τις αρχές της ανθεκτικότητας έλαβε χώρα διά ζώσης και διαδικτυακά σε 3 χρονικές στιγμές σε σχεδόν 150 συμμετέχοντες.
Ασθενείς με COVID -19 και συγγενείς νοσηλευόμενων με COVID-19
Για την υποστήριξη των ασθενών με COVID-19, πραγματοποιούνται συνεδρίες διά ζώσης από την ομάδα της συμβουλευτικής διασυνδετικής υπηρεσίας. Εναλλακτικά, δόθηκε η δυνατότητα ψυχολογικής υποστήριξης μέσω τηλεφώνου ή tablet καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπείας τους. Για την υποστήριξη των ατόμων που βίωσαν την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου λόγω της COVID-19, οργανώθηκαν ομάδες υποστήριξης πένθους.
Εξωτερικοί ψυχιατρικοί ασθενείς
Προτιμήθηκαν οι υπηρεσίες τηλε-συμβουλευτικής μέσω τηλεφώνου και η ηλεκτρονική συνταγογράφηση. Όλοι οι νοσηλευόμενοι έλαβαν μια ψυχοεκπαιδευτική συνεδρία “COVID-19” που επικεντρώθηκε στην ευαισθητοποίηση σε θέματα ασφάλειας και σε δεξιότητες αντιμετώπισης με στόχο την πρόληψη της υποτροπής. Η επικοινωνία με συγγενείς και φίλους διευκολύνθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της νοσηλείας για τη διατήρηση της σύνδεσης.
Νοσηλευόμενοι ψυχιατρικοί ασθενείς
Η κλινική καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας διατήρησε ανοιχτό το ιατρείο των επανερχομένων, συμμετείχε στις εφημερίες της πόλης για τα επείγοντα περιστατικά και επιπλέον οργάνωσε υπηρεσία τηλε-συμβουλευτικής για να διατηρηθεί η επικοινωνία με τους ψυχιατρικούς ασθενείς και τους φροντιστές τους, να προσαρμόζεται η φαρμακευτική τους αγωγή και να προλαμβάνονται οι υποτροπές.
Στο πλαίσιο εορτασμού των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς , πολιτιστικού θεσμού του Συμβουλίου της Ευρώπης που διοργανώνεται από κοινού με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Α΄ Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική Α.Π.Θ. και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Περιφέρειας Θεσσαλονίκης συνεργάστηκαν για τη διεξαγωγή αρχαιολογικού εργαστηρίου στον κήπο της κλινικής, στο Νοσοκομείο Παπαγεωργίου.
Στο διαδραστικό εργαστήριο συμμετείχαν νοσηλευόμενοι και επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Η επιμελήτρια της δράσης, κ. Ευθυμία Θ. Ντάφου, αρχαιολόγος ΥΠ.ΠΟ.Α επέλεξε τον τίτλο «οι κήποι με τις πέτρες» για το εργαστήριο, το οποίο ήταν εστιασμένο στα αρχαιολογικά τοπία εντός του σύγχρονου αστικού περιβάλλοντος. Ο στόχος του εργαστηρίου ήταν η μεταφορά του αρχαιολογικού τοπίου στον χώρο των ασθενών, στον «δικό τους κήπο», έτσι ώστε απρόσκοπτα να βιώσουν επί τόπου την εμπειρία ενός πολιτιστικού τοπίου.
Το εργαστήριο
Το εργαστήριο περιελάμβανε: Ανάκληση στη μνήμη κάποιου αρχαιολογικού τοπίου – μνημείου ή χώρου μέσα στον αστικό ιστό της Θεσσαλονίκης, ανάρτηση στα κάγκελα του στηθαίου φωτογραφιών ενός αγάλματος διαιρημένων σε επιμέρους τετράγωνα, ανάγνωση από τη φιλόλογο Νικολέτα Μηνάογλου δύο επιγραμματικών αποσπασμάτων της περιγραφής του Καμενιάτη (10ος αι.) και των Θαυμάτων του Αγίου Δημητρίου (7ος αι.), αρχαιολογική αφήγηση με βασικούς άξονες, τον κήπο, τις μεταβολές του ιστορικού τοπίου, τα αρχαιολογικά τοπία ως κενά-ασυνέχειες στον αστικό ιστό, και την ανασύνθεση των καταλοίπων σε ένα νέο όλον, αλλαγή της θέσης των τετραγώνων του αγάλματος, αποδόμηση της εικόνας και ανασύνθεση ενός νέος συνόλου, το οποίο και συνεχίζει να μετασχηματίζεται, θραύση πλίνθων από τους συμμετέχοντες και ανασύνθεση των θραυσμάτων στο δάπεδο με τη μορφή χάρτη, ανάγνωση από τους συμμετέχοντες τυχαίων αποσπασμάτων από τις αόρατες πόλεις του Italo Calvino, και δημιουργική περιγραφή μιας άλλης φανταστικής πόλης.
Η μεταφορά του αρχαιολογικού τοπίου στον «δικό τους» κήπο, συνέβαλε στην εξοικείωση των ασθενών με την πολιτιστική κληρονομιά που τους περιβάλλει στον χώρο, όπου καθημερινώς ζουν και κινούνται. Ο αναστοχασμός της ομάδας των συμμετεχόντων ανέδειξε την επιτυχία του εγχειρήματος κατ΄αντιστοιχία της εσωτερικής κατερείπωσης που επιφέρει η λύση της προσωπικής συνέχειας και της επανορθωτικής εμπειρίας ως επανακατοίκηση του Εαυτού.
Ευάλωτος πληθυσμός (ασθενείς με χρόνιες ασθένειες, ηλικιωμένοι, παιδιά-έφηβοι)
Στις 31/5/2021 πραγματοποιήθηκε ένα ειδικό σεμινάριο με τίτλο “Η τρίτη ηλικία και οι ψυχοκοινωνικές συνέπειες του κορονοϊού”, το οποίο παρακολούθησαν 50 επαγγελματίες υγείας. Επιπλέον, οι ασθενείς με χρόνιες ασθένειες είχαν την ευκαιρία να λάβουν ψυχολογική υποστήριξη εξ αποστάσεως και οι ηλικιωμένοι ασθενείς να συμμετάσχουν σε ένα ψυχοεκπαιδευτικό πρόγραμμα σχετικά με τα ελλείμματα μνήμης.
Το κλείσιμο των σχολείων και ο περιορισμός των μετακινήσεων επιβάρυνε σημαντικά τόσο τη σχολική όσο και την εξωσχολική ρουτίνα των παιδιών και των εφήβων. Στο πλαίσιο αυτό δημιουργήθηκε ένας οδηγός για την ενημέρωση για τον ιό, για τη σπουδαιότητα τήρησης των υγειονομικών μέτρων, για τις συμπεριφορές ασφαλείας, και για τη διαχείριση των συναισθημάτων που σχετίζονται με την έλλειψη δραστηριοποίησης και τον περιορισμό της κοινωνικοποίησης.
Σεξουαλικότητα στην εποχή του κορωνοϊού
Ανθεκτικότητα στην εποχή του κορωνοϊού
Η ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων στην εποχή του κορωνοϊού
Webinar:
Mental health services amid the COVID-19 pandemic in Europe: what lessons can we learn and act on?
https://athmonionvima.gr/ellada-kosmos/10-oktovrio-pagkosmia-imera-psychikis-ygeias/
https://www.amna.gr/health/article/495302/I-pandimia-plittei-tis-upiresies-gia-tous-psuchika-astheneis
https://www.voria.gr/article/koronoios-afxisan-to-kapnisma-i-ellines-stin-karantina
https://parallaximag.gr/thessaloniki/erevna-poso-epireazei-koronoios-tin-psychiki-ygeia
https://blog.melapus.com/arthrografia-tis-melapus/item/401-imerida-me-thema-psyxikiygeiaepaggelmationygeias- tin-epoxi-tis-pandimias-covid-19
https://glow.gr/the-day-after-poia-tha-einai-h-epomenh-mera-se-oloys-toys-tomeis-ths-sygxronhs-zwhs-meta-thn-pandhmia
Στην απονομή των EU HEALTH AWARDS, που έγινε στις Βρυξέλλες, την Τετάρτη 4 Μαΐου 2022, οι εκπρόσωποι της Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής παρέλαβαν μαζί με το πρώτο βραβείο και το ποσό των 30.000 € για το project: Ανθεκτικότητα στην εποχή της COVID-19.