Η πολιτιστική συνταγογράφηση είναι ένα είδος παρέμβασης που ενθαρρύνει τα άτομα που αντιμετωπίζουν ιατρικά προβλήματα να βελτιώσουν την υγεία και την ευημερία τους μέσω της ενασχόλησης με τις τέχνες. Σύμφωνα με την τελευταία ανασκόπηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Fancourt & Finn, 2019) η πολιτιστική συνταγογράφηση ως προσθήκη στη συνήθη θεραπεία (φαρμακευτική αγωγή, ατομική ψυχοθεραπεία και ομαδική θεραπεία) θα μπορούσε να βοηθήσει σημαντικά τα άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχικές ασθένειες.
ΔΡΑΣΕΙΣ Α΄ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΠΘ
Οι κήποι με τις πέτρες
Η πολιτιστική συνταγογράφηση ξεκίνησε στο πλαίσιο του εορτασμού των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς, πολιτιστικού θεσμού του Συμβουλίου Ευρώπης. Η κλινική σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων οργάνωσε ένα αρχαιολογικό εργαστήριο στον κήπο της κλινικής με τον τίτλο “Οι κήποι με τις πέτρες”.
Στρώματα
Στις 23-24 Σεπτεμβρίου 2022 πραγματοποιήθηκε διήμερο αρχαιολογικό εργαστήριο για νοσηλευόμενους και εξωτερικούς ασθενείς με τίτλο “Στρώματα”, στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2022. Το εργαστήριο σχεδιάστηκε από αρχαιολόγους, ειδικούς σε θέματα τέχνης και ειδικούς ψυχικής υγείας και βασίστηκε στην ενεργητική εμπλοκή των ασθενών με στόχο την ενίσχυση της συναισθηματικής έκφρασης, της ρύθμισης των συναισθημάτων, της γνωστικής διέγερσης και της κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Για τον σχεδιασμό της τελικής μορφής του εργαστηρίου πραγματοποιήθηκαν τρεις ομάδες εστίασης και δύο πιλοτικές αναπαραστάσεις του εργαστηρίου.
Το διήμερο πιλοτικό εργαστήριο περιελάμβανε: α. Επίσκεψη σε μία ενεργή σωστική ανασκαφή, τον αρχαιολογικό χώρο Αγρεπαύλεως Παλαιοκάστρου, και κατόπιν σε ένα μνημείο όπου διενεργούνται εργασίες συντήρησης, αποκατάστασης και διαμόρφωσης του άμεσου περιβάλλοντος χώρου του, τον βυζαντινό ναό Μεταμόρφωσης Χορτιάτη (1η ημέρα). β. Περίπατο στον αστικό πυρήνα του κέντρου με αφετηρία την πλατεία Δικαστηρίων και κατάληξη, μέσω των ιστορικών αξόνων του Σχεδίου Hébrard στο ΜΟΜus-Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, όπου και πραγματοποιήθηκε το καταληκτικό στάδιο της δράσης (2η ημέρα). Οι συμμετέχοντες επισκέφθηκαν μνημεία και ορόσημα του ιστορικού κέντρου της πόλης, την Παναγία των Χαλκέων, την Αγία Σοφία και τον Λευκό Πύργο, εστιάζοντας στην παρατήρηση του αστικού τοπίου. Στόχος του εργαστηρίου ήταν να διερευνηθεί η πιθανή λειτουργία των μνημείων ως θεραπευτικό ερέθισμα για τους ασθενείς με διαταραχές ψυχικής υγείας. Βασική υπόθεση ήταν ότι το εργαστήριο θα επιφέρει θετική επίδραση στην ευημερία των ασθενών.
Μύλοι Αλλατίνη -Μουσείο Φωτογραφίας
Στις 12/12/2022 πραγματοποιήθηκε επίσκεψη και ξενάγηση στους Μύλους Αλλατίνη που αποτελούν ένα από τα ιστορικότερα κτίρια της Θεσσαλονίκης. Πραγματοποιήθηκε προβολή ιστορικών ντοκουμέντων που σχετίζονται με την ιστορία του χώρου και τη σύνδεση του με την εμπορική δραστηριότητα της πόλης. Στη συνέχεια ακολούθησε επίσκεψη και ξενάγηση στο Μουσείο Φωτογραφίας όπου στο πλαίσιο της έκθεσης του Frédéric Boissonnas πραγματοποιήθηκε βιωματικό εργαστήριο.
Αγ. Νικόλαος ο Ορφανός
Στις 10/1/2023 οργανώθηκε επίσκεψη στον Αγ. Νικόλαο τον Ορφανό όπου πραγματοποιήθηκε αφηγηματική ξενάγηση και ανάλυση της θεματικής των τοιχογραφιών από τον κ. Αθανάσιο Σέμογλου, Καθηγητή Βυζαντινολογίας.
De la Salle
Στις 17/3/2023, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στο κτήμα Δελασάλ, με παράλληλη ξενάγηση από τη βυζαντινολόγο Ε. Ντάφου. Δόθηκε η ευκαιρία στους συμμετέχοντες να μάθουν την ιστορία του κτήματος που συνδέθηκε στο απόγειο της δόξας του με την οικογένεια των Άγγλων έμπορων Abott και να σχολιάσουν την αλλαγή χρήσης του ανά τους αιώνες, φτάνοντας στο σήμερα. Περιδιαβαίνοντας τα μονοπάτια, δόθηκε η ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τη φύση και να γνωρίσουν ένα μνημείο ζωντανό, φθαρτό και ανανεώσιμο αφού επηρεάζεται τόσο από τη φύση όσο και από ανθρωπογενείς διεργασίες.
Ειδώλια
Στις 12/4/2023, πραγματοποιήθηκε αρχαιολογικό εργαστήριο με τον τίτλο «Ειδώλια» στον κήπο της Κλινικής, στο οποίο παρουσιάστηκαν έργα του εικαστικού Α. Tσέου. Το εργαστήριο ήταν διαδραστικό και οι ασθενείς δημιούργησαν τα δικά τους έργα τέχνης.
Στο τέλος του εργαστηρίου πραγματοποιήθηκε bazaar με λαμπάδες που είχαν ετοιμάσει οι ασθενείς στην ομάδα εικαστικών.
Στο πλαίσιο της αποτίμησης του αρχαιολογικού εργαστηρίου πραγματοποιήθηκε ομάδα στην οποία οι ασθενείς αναστοχάστηκαν επί του εργαστηρίου και έδωσαν τίτλους στα έργα τους. Τα έργα εκτίθενται σε κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο της κλινικής.
Aγ. Μηνάς / Μουσείο Φωτογραφίας
Στις 17/5 πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στον Αγ. Μηνά και στο μουσείο φωτογραφίας όπου στο πλαίσιο της έκθεσης του Χρήστου Δικαιάκου «Ο κόσμος ως ανοιχτό στούντιο» πραγματοποιήθηκε βιωματικό εργαστήριο, στο οποίο οι ασθενείς δημιουργησαν collage με θέμα τη σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν.
Μακεδονικός Τάφος ΙΙΙ Αγ. Αθανασίου – Μακεδονικός Τάφος (Δερβένι)
Στις 13/7/2023 πραγματοποιήθηκε επίσκεψη σε δύο αρχαιολογικούς τάφους: τον Μακεδονικό τάφο «Μακρίδη Μπέη» στο Δερβένι Θεσσαλονίκης και στον Μακεδονικό τάφο ΙΙΙ στον Αγ. Αθανάσιο. Οι ασθενείς κλήθηκαν να παρατηρήσουν το πολιτιστικό τοπίο, να περιγράψουν την εμπειρία τους και να επιλέξουν ποιο τοπίο τους ταιριάζει περισσότερο τεκμηριώνοντας την απάντησή τους.
Βιωματικό εργαστήριο συντήρησης αρχαιοτήτων
Στις 31/8/2023 πραγματοποιήθηκε story telling και βιωματικό εργαστήριο συντήρησης αρχαιοτήτων στον χώρο που εδράζει η Εφορεία Αρχαιοτήτων με στόχο την κατανόηση της διαδικασίας συντήρησης αρχαιοτήτων και επανόρθωσης των βλαβών που πλήττουν τα μνημεία με την πάροδο του χρόνου.
